Jeśli jesteś samozatrudniony, wynajmujesz nieruchomości lub prowadzisz małą firmę, prawdopodobnie słyszałeś o „Making Tax Digital” (MTD). Rząd określa to jako nowoczesny, inteligentniejszy sposób rozliczania się z podatków. Oficjalny przekaz mówi, że ma to uprościć życie i zmniejszyć liczbę błędów. Jednak wiele osób dostrzega drugą stronę tej reformy — taką, w której HMRC zyskuje znacznie większą kontrolę i wgląd w Twoje finanse niż kiedykolwiek wcześniej.

Przyjrzyjmy się, co to oznacza w praktyce.

Czym jest Making Tax Digital?
Making Tax Digital to plan HMRC dotyczący zastąpienia tradycyjnej rocznej deklaracji Self Assessment systemem regularnych, internetowych raportów. Zamiast jednego rocznego rozliczenia, co trzy miesiące będziesz przesyłać aktualizacje za pomocą oprogramowania księgowego, które łączy się bezpośrednio z komputerami HMRC.

Rząd przekonuje, że to rozwiązanie ograniczy błędy i pomoże podatnikom lepiej zorganizować finanse. W praktyce jednak zmienia ono relację między obywatelami a HMRC dość radykalnie.

Dotychczasowy system Self Assessment
W obecnych ramach Self Assessment gromadzisz informacje o przychodach i kosztach przez cały rok i na końcu składasz jedną, zsumowaną deklarację. HMRC widzi tylko zadeklarowane przez Ciebie sumy: przychód, koszty, wynikający z tego zysk. Szczegółowe zapisy pozostają prywatne. HMRC uzyskuje do nich dostęp tylko wtedy, gdy formalnie rozpocznie kontrolę (compliance check) lub dochodzenie. Innymi słowy, istniała wyraźna granica: Twoje dane pozostawały Twoje, dopóki nie zaistniała prawna podstawa do ich kontroli.

Ten system, choć bywał stresujący przed terminem, dawał osobom fizycznym i małym firmom pełną kontrolę nad tym, jak i kiedy finalizują dane przed przekazaniem ich do HMRC.

Jak MTD to zmienia?
MTD usuwa ten podział. Po wdrożeniu kompatybilnego oprogramowania Twoje dane — a czasem nawet szczegóły pojedynczych transakcji — trafiają do HMRC automatycznie przy każdej kwartalnej aktualizacji. Wiele programów księgowych łączy się też bezpośrednio z kontem bankowym, przez co zapisy przychodów i wydatków zgadzają się z bieżącymi danymi z banku.

Nawet jeśli HMRC nie widzi jeszcze każdej pozycji w Twoim rejestrze, taki system daje im znacznie większy i regularny wgląd niż wcześniej. Granice chroniące szczegóły transakcji stopniowo znikają. Urząd skarbowy nie musi już wszczynać formalnej kontroli, by przeanalizować Twoje rozliczenia lub wykryć nieścisłości — obecnie ma do dyspozycji częste, szczegółowe aktualizacje, które łatwo przeanalizować algorytmicznie.

Kogo to dotyczy i kiedy?
Od kwietnia 2026 r. MTD obejmie osoby samozatrudnione i właścicieli nieruchomości o przychodzie wyższym niż £50,000 rocznie. Osoby zarabiające pomiędzy £30,000 a £50,000 zostaną objęte systemem w 2027 r. Poniżej tych kwot wdrożenie jest opóźnione, ale rozszerzenie systemu na kolejne grupy jest bardzo prawdopodobne, gdy infrastruktura na to pozwoli.

Ta zmiana oznacza, że miliony osób będą wkrótce rozliczać się podatkowo poprzez zintegrowany system raportowania zamiast niezależnej, corocznej deklaracji.

Znaczenie praktyczne i polityczne
MTD jest przedstawiane jako udogodnienie — zautomatyzowane, efektywne, wolne od papieru. Dla wielu rzeczywiście tak może być. Cyfrowe rejestry pomagają śledzić wyniki finansowe, nie zapominać o kosztach i unikać pośpiechu przed deadlinem. Jednak szerszym efektem jest to, że HMRC zyskuje niemal ciągły dostęp do danych podatników zamiast jednej, kontrolowanej deklaracji rocznie.

To fundamentalna zmiana: od dobrowolnego samoraportowania do nadzoru zarządzanego danymi. Oficjalnym celem jest większa dokładność, ale praktycznym skutkiem jest mocniejszy nadzór i mniejsza prywatność. Gdy system będzie gotowy, jego dalsze rozbudowywanie (np. o integrację z bankami i płatnościami) stanie się łatwiejsze, łącząc różne dane w jednym, monitorowanym ekosystemie.

Co możesz zrobić?
Wcześniejsze przystosowanie się do nowych wymogów ułatwi życie. Wybierz zgodne z MTD oprogramowanie, które daje jasny obraz tego, co jest przekazywane do HMRC. Zachowuj własne, offline’owe kopie danych. Rozważ także wsparcie profesjonalistów, by zachować zgodność i kontrolę nad swoimi finansami.

Podsumowanie
Making Tax Digital to nie tylko techniczna aktualizacja — to strukturalna zmiana w relacji finansów osobistych i firmowych z państwem. Może uprościć rozliczenia dla wielu osób, ale otwiera też drogę do stałego nadzoru i ostrzejszego egzekwowania przepisów. Dotychczasowy model Self Assessment chronił prywatność poprzez dystans. Nowy system zamienia ten dystans na cyfrową efektywność — i przesuwa równowagę kontroli na rzecz państwa.