Najbliższym polskim odpowiednikiem brytyjskiej private limited company jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.). Jest to jedna z najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej w Wielkiej Brytanii, oferująca wiele zalet, których nie mają inne formy prawne.
Cechy charakterystyczne
W odróżnieniu od jednoosobowej działalności gospodarczej (sole trader) czy spółki cywilnej (partnership), private limited company posiada osobowość prawną odrębną od swoich właścicieli. Oznacza to, że spółka jest prawnie oddzielona od osób fizycznych, które są jedynie posiadaczami jej udziałów. Praktycznym skutkiem tej cechy jest m.in. fakt, że zmiana właściciela (lub właścicieli) albo ich śmierć nie wpływa na istnienie spółki ani jej podmiotowość prawną – zmienia się jedynie własność udziałów. Spółka przestaje istnieć tylko w przypadku formalnej likwidacji lub rozwiązania. Udziały mogą być dowolnie sprzedawane lub przekazywane, chyba że statut spółki (Articles of Association) stanowi inaczej.
Ograniczona odpowiedzialność (limited liability) oznacza, że właściciele nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki, z wyjątkiem kwoty zainwestowanej w udziały. Dzięki temu private limited company stanowi skuteczne zabezpieczenie majątku osobistego właścicieli i ich rodzin, o ile działalność jest prowadzona w normalnych okolicznościach.
Członkowie zarządu spółki
W przypadku private limited company właściciel (lub współwłaściciel) posiada całość lub część udziałów spółki. Może on jednocześnie pełnić funkcję dyrektora (director), choć nie jest to wymóg. Prawo brytyjskie wymaga, aby spółka miała co najmniej jednego dyrektora, który zazwyczaj jest zatrudniony jako pracownik, choć nie jest to obligatoryjne.
Drugim stanowiskiem przewidzianym w regulacjach jest sekretarz spółki (company secretary). Sekretarz nie ma zwykle uprawnień zarządczych, ale może reprezentować spółkę i wykonywać zadania administracyjne. Od 2008 roku obowiązek posiadania sekretarza został zniesiony dla spółek prywatnych, więc jest to stanowisko opcjonalne.
Jak założyć spółkę w Anglii?
Brytyjska private limited company jest rejestrowana poprzez wpis do rejestru prowadzonego przez Companies House. Proces ten wymaga złożenia statutu spółki (Articles and Memorandum of Association), danych urzędników spółki (np. dyrektorów) oraz deklaracji zgodności z ustawą o spółkach (Companies Act 2006). Obecnie rejestracja odbywa się niemal wyłącznie online za pośrednictwem strony Companies House, a opłata rejestracyjna wynosi w 2025 roku 50 funtów (w przypadku standardowej procedury online). Po zarejestrowaniu spółka otrzymuje numer rejestracyjny (Company Number).
Po inkorporacji w Companies House należy poinformować urząd skarbowy (HM Revenue and Customs, HMRC) o rozpoczęciu działalności gospodarczej. Spółka jest wtedy rejestrowana dla celów podatkowych, a jeśli zatrudnia pracowników (w tym dyrektora), także jako pracodawca w systemie PAYE (Pay As You Earn).
Funkcjonująca spółka powinna posiadać konto bankowe, za pomocą którego realizuje swoje rozliczenia finansowe.
Podatki
Spółka płaci podatek korporacyjny (Corporation Tax) od swoich zysków. W 2025 roku podstawowa stawka wynosi 25% dla zysków powyżej 250 000 funtów rocznie, natomiast dla mniejszych firm (zyski do 50 000 funtów) obowiązuje stawka 19%, z progresją między tymi progami. Spółka odprowadza także podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie społeczne (National Insurance Contributions, NIC) od wynagrodzeń pracowników, w tym dyrektora, jeśli przekraczają one kwotę wolną od podatku.
Jeśli obrót spółki przekroczy próg zwolnienia z VAT (w roku podatkowym 2025/26 wynosi on 90 000 funtów), spółka musi zarejestrować się do VAT i rozliczać ten podatek (standardowa stawka VAT to 20%).
W przypadku wypłaty dywidend udziałowcom może powstać obowiązek zapłaty podatku od dywidend. Dla rezydentów brytyjskich w 2025 roku stawki wynoszą: 8,75% dla dochodów opodatkowanych stawką podstawową (basic rate), 33,75% dla stawki wyższej (higher rate) oraz 39,35% dla stawki dodatkowej (additional rate). Kwota wolna od podatku od dywidend wynosi obecnie 500 funtów rocznie.
Sprawozdawczość
Spółka ma obowiązek regularnego składania dokumentów do odpowiednich urzędów. Do Companies House należy corocznie przesyłać raport roczny (Confirmation Statement, dawniej Annual Return) oraz sprawozdanie finansowe (Accounts). Małe spółki mogą skorzystać z uproszczonej formy sprawozdawczości (Micro-Entity Accounts).
Do HMRC przesyłane jest roczne rozliczenie podatkowe (Corporation Tax Return) wraz ze sprawozdaniem finansowym. Jeśli spółka zatrudnia pracowników, musi raportować wynagrodzenia w systemie PAYE poprzez deklaracje FPS (Full Payment Submission) i EPS (Employer Payment Summary).